Intrigerend nieuwsbeeld

Het ongrijpbare nieuws

Het is lastig te voorspellen of iets wel of niet ‘nieuws’ mag heten. Gelukkig ben je lang niet altijd afhankelijk van de journalistiek om een boodschap daar te krijgen waar je haar hebben wilt.

In de jaren tachtig en negentig (“van de vorige eeuw”) leerden we op de toenmalige Academie voor (de) Journalistiek (en Voorlichting) onder meer over de nieuwsselectiecriteria van Galtung en Ruge. Zij identificeerden voorwaarden en regels waaraan een feit moest voldoen om nieuws te worden.

Het moest opmerkelijk en opvallend zijn, emotioneren, ‘Bah wat lekker!‘, veel mensen raken en naarmate er meer doden vielen was geografische afstand minder belangrijk. Uit de niet-westerse wereld kwam vooral nieuws als het over minstens één van de drie C’s ging: Coups, Carnaval of Catastrofes.

Verder blijkt vooral slecht nieuws het goed te doen. Ten eerste omdat het moet afwijken van het voorspelbare. Als iets tegen de geraamde kosten datgene doet wat was afgesproken (‘Lijn 16 heeft het hele weekend precies volgens schema gereden’) is niemand geïnteresseerd. Ten tweede vinden we andermans leed lekker. Door het verlies van anderen tot ons te nemen, voelen we onszelf winnaars.

Beeld
Naarmate de beeldcultuur oprukte werd het belangrijker dat ergens goed beeldmateriaal van was. (Naarmate de smartphone oprukt zijn we steeds minder in staat goed beeldmateriaal als zodanig te herkennen. Vraag dat maar eens aan om het even welke beroepsfotograaf.) Soms werd een beeld zélf nieuws.

Zelf betwijfelden we al gedurende onze opleiding ‘het nut van nieuws’ en we onderkenden de begrenzingen aan communicatie. De een schreef in zijn eerste jaar in een opiniestuk voor Massacommunicatie dat het belangrijkste bericht in de lokale krant dat over de waterleiding in jouw straat is. “Omdat je wilt weten wanneer je gevulde emmers klaar moet hebben staan als ze die waterleiding gaan vervangen.” De rest van het nieuws werd vooral geproduceerd en geconsumeerd om mensen mee te kunnen laten praten op feestjes.

De ander stipte aan hoe lastig het is informatie te bestemder plaatse te krijgen. “Met communicatie bereik je nooit de mensen die de informatie die je wilt overbrengen écht nodig hebben”, schreef ze al vroeg. “Voor de mensen die er uit zichzelf interesse in hebben hoef je het niet te doen; die weten het al.”

Nieuwsgolf
Soms ontstaat ineens als vanuit het niets overrompelende aandacht over talkshows, make-upartiesten, vliegrampen, onhandige grapjes en filmreleases. Laat die nieuwsgolf eens op je gemak over je heen slaan. Laat je er niet somber door maken. Realiseer je twee opwekkende gedachten: als je in het nieuws bent terwijl je dat niet wilde zal het snel weer wegspoelen. En als je in het nieuws wilt maar dat niet bent is er altijd de mogelijkheid zelf je boodschap naar buiten te brengen. Daar kun je maar zo héél succesvol in worden.

Een derde gedachte is dat aandacht als doel op zichzelf vrij hol is. En een vierde dat hulp nabij is als het je tot je frustratie niet lukt om de juiste mensen te bereiken met je verhaal. (Je bent nu al héél warm.) Wie als bestuurder of bedrijf gericht doelgroepen wil bereiken, doet er sowieso goed aan van tevoren heel goed na te denken over het meest geëigende middel. Reken jezelf daarbij op voorhand niet rijk aan de welwillendheid van mensen op sociale media of in de journalistiek. Dan zal het allicht meevallen.

Ten geleide bij de foto:
Soms is er het nieuws, soms is er een intrigerend beeld en soms is er de combinatie. In dit geval waren zowel het beeld als het nieuws waar het bij hoorde opvallend. Het nieuws was dat Poetins Rusland de greep op (de nieuwsvoorziening in) Oekraïne wilde verstevigen. Naar verluidt steunde dit paar in Donetsk hem in die wens.

(De foto, gemaakt door Manu Brabo (AP), stond op 28 april 2014 op de voorpagina van De Volkskrant. Enkele maanden later zou, waarschijnlijk per vergissing, vlucht MH17 met een Russische BUK-raket worden neergehaald.)