De brand bij de FEBO in Tilburg, 2 augustus 2017

Goedkope belofte, dure veiligheid

Hoe graag media, politiek en overheid ons soms ook van het tegendeel lijken te willen overtuigen: pech bestaat. Botte pech Niemands schuld. Niet te voorzien of voorkomen. Hoog tijd dat bestuurders dat ook inzien en afzien van het doen van de belofte ons voor leed te behoeden. Uiteindelijk levert een dergelijke belofte weinig meer op dan vermolmde geloofwaardigheid.

De mens kan niet zo goed overweg met ‘toeval‘. Er moet altijd wel iemand ergens iets gedaan of nagelaten hebben waardoor wij nu met de gebakken peren zitten. Door onze illusies op dat vlak te voeden met beloften van veiligheid en zekerheid trekken overheid en politiek kritiek als een magneet aan.

Als ergens iets misgaat eisen de onschuldigen op hoge toon maatregelen. Deed de overheid voldoende? Waren de vergunningen in orde? Was dit leed niet te voorzien en voorkomen geweest, meneer de minister? Hoe heeft het nou toch zó mis kunnen gaan, mevrouw de staatssecretaris? En wat zegt u tegen de slachtoffers, beste wethouder?

Regeldrift
In dat krachtenveld ontstaat als vanzelf regeldrift. Protocollen, handreikingen, voorschriften, bestuursmaatregelen en goedbedoelde bemoeizucht van mensen met meningen en politieke ambities. Geconfronteerd met oneerlijk leed in zijn portefeuille slaat een bestuurder al snel aan het beloven. Hij zal er alles aan doen om ons weer blij en tevreden te krijgen. De schrik was ook hém om het hart geslagen, nee, dit was nooit de bedoeling, natuurlijk niet. Met een snelle pleister hier en een forse belofte daar bezweert hij de ontstane wanhoop. En maakt zich al doende kwetsbaar voor nóg meer kritiek als er onvermijdelijk weer ergens iets misgaat. Hij ging het toch oplossen? Dat had-ie beloofd!

Inmiddels weet de kiezer heus wel dat het leven ongewis is. Dat economische groei geen gegeven is, life time employment iets uit vroeger tijden en geopolitieke stabiliteit een herinnering aan een verleden waarin twee machtsblokken lekker overzichtelijk met de koppen tegen elkaar stonden. Niettemin laten kiezers zich graag voorliegen. Ze doen alsof ze geloven tegelijkertijd van alle leed gevrijwaard te kunnen blijven terwijl hun geen strobreed in de weg gelegd wordt.

Trap daar niet in, overheid. Doe niet alsof we allemaal honderd kunnen worden. Zie af van de suggestie dat persoonlijk leed, ziekte of criminelen bij iedereen weg te houden zijn. En beloof niet dat alles wel ‘reg sal kom’ zolang je je als overheid maar uitput in nieuwe beleidsvoornemens, publiekscampagnes en beloften.

Toeval
Waar gevogelte en zoogdieren samenkomen ontstaan virussen waar wij mensen bevattelijk voor zijn. Soms breken er stukken van gebouwen af. Soms waait een boom om. Groepen mensen maken wel eens herrie of troep. Waar gegokt wordt, wordt niet alleen maar gewonnen. Waar geld is, willen mensen daarvan profiteren. Soms wordt er van overheidswege te stevig gewaarschuwd. Soms niet.

Je bevolking voor vol aanzien betekent als politiek eerlijk zijn over wat je wel en niet kunt beloven. Dan hoef je ook niet meer tegen haar te praten alsof ze een kind is.

Moeite met het formuleren van pakkende boodschappen die niet onder simplisme bezwijken, geacht overheidsorgaan? U weet nu vast wel wie u daarbij kan helpen.